Betrokken vaderschap

De eerste 1000 dagen

Stress, slechte voeding en andere zaken bij de moeder tijdens deze periode, kunnen een groot effect hebben op de lichamelijke en geestelijke gezondheid van het kind. Onderzoek naar kinderen die tijdens de Hongerwinter zijn verwekt en geboren, laat bijvoorbeeld zien dat ze later in het leven meer gezondheidsproblemen hebben.

Waarom is betrokken vaderschap zo belangrijk?

Er komt steeds meer aandacht voor het belang van deze vroege ontwikkelingsfase. Toch worden vaders nog vaak over het hoofd gezien in veel activiteiten. Betrokken vaderschap betekent betrouwbaar, beschikbaar, zorgzaam en verantwoordelijk zijn. Dit is van grote waarde voor zowel de moeder als het kind.

De voordelen voor de moeder

Onderzoek laat zien dat betrokkenheid van vaders, tijdens de zwangerschap en daarna, veel voordelen heeft voor de moeder.

Als betrokken vader zorg je voor:

• minder stress bij de moeder;
• minder kans op depressie bij de moeder;
• minder angstklachten bij de moeder;
• dat de moeder beter kan omgaan met dingen als tegenslagen;
• een betere ervaring van de bevalling voor jullie beiden als ouders.

De voordelen voor het kind

Betrokken vaders spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling en gezondheid van hun kinderen. Ze zorgen voor een betere algemene ontwikkeling van het kind. Ook werken ze mee aan een betere gezondheid op lange termijn. Ze verminderen het risico op probleemgedrag en mentale gezondheidsproblemen.

Als betrokken vader:

• Heb je een positieve invloed op de gezondheid van je kind op de lange termijn.
• Zorg je voor minder probleemgedrag later bij het kind (agressie, verslaving).
• Zorg je voor minder problemen die naar binnen slaan (denk aan angst, piekeren, depressiviteit).
• Heb je een positieve invloed op de cognitieve ontwikkeling (ontwikkeling van informatie in de hersenen en hoe je kunt leren).
• Heb je een positieve invloed op de taalontwikkeling.
• Heb je een positieve invloed op het socialisatieproces (je kind is bijvoorbeeld minder onzeker).

De voordelen voor vaders

Naast de voordelen voor de moeder en het kind ervaren betrokken vaders zelf ook vele voordelen. Uit onderzoek werd duidelijk dat, vergeleken met minder betrokken vaders, betrokken vaders:

• Een betere, intiemere band hebben met hun kind.
• Zich meer verbonden voelen met hun partner.
• Minder kans hebben om te scheiden.
• Een betere fysieke, geestelijke en seksuele gezondheid hebben.
• Zich over het algemeen gelukkiger voelen.

Het overwinnen van hindernissen

Veel mensen zien de vaderrol anders dan de moederrol. De moeder wordt vaak gezien als de belangrijkste of meest logische verzorger. De vader wordt gezien als degene die zorgt dat het gezin (financieel) veilig is. Vaak wordt gedacht dat dit de ‘natuurlijke’ verdeling is. Moeders zijn meer van de liefde en zorg zijn. Vaders zijn meer van de regels zijn, straf uitdelen en geld verdienen.

Uit veel onderzoek blijkt dat helemaal niet zo te zijn. Zoals vrouwen financieel voor hun gezin kunnen zorgen, zo kunnen mannen ook voor hun kinderen zorgen. Denk maar aan de knuffelende papa, of de stoeiende vader.

Ruimte voor de vader

Moeders vinden het soms moeilijk als vaders ook met de zorg willen helpen. Ze denken dat ze beter zijn in zorgen voor de kinderen en houden de vader weg van de zorgtaken. Dit noemen we ‘maternal gatekeeping’; het bewaken van het moederlijk hek. Het gevolg hiervan is dat het een zichzelf bevestigend systeem is: als de vader wordt weggehouden van de kinderen, dan wordt hij ook onhandiger en langzamer met zorgtaken.

Een vader die zorgt

We zien een kleiner wordend verschil in zorgkwaliteiten tussen moeders en vaders. De verschillen blijken helemaal weg te vallen als de vader ook vanaf het begin van de geboorte betrokken is bij de zorg. Zo wordt hij handiger in de verzorging van het kind, leert het beter kennen. En weet net zo goed als de moeder wat het kind nodig heeft. De betrokken vader leert ook welk huiltje wat betekent (heeft de baby honger, of wil het een schone luier). Zo wordt hij net zo handig als de moeder.

En dan word je een betrokken vader

In het begin kan dit voor sommigen nog ongemakkelijk voelen. Blijf gewoon oefenen, en bedenk dat er zoveel voordelen aan jouw zorg als vader zitten. Alle wetenschappelijke bewijzen laten zien dat het goed is voor je kind om meer tijd met je gezin door te brengen.

Je kunt je afvragen waar je meer spijt van zal hebben als je kinderen volwassen zijn: altijd maar werken, of de momenten die je gemist hebt met je kinderen? Op nummer 2 van de spijt-top-5 van mensen op hun sterfbed staat: had ik maar minder hard gewerkt. En had ik maar meer tijd doorgebracht met mijn gezin. Weinig vaders zullen op hun sterfbed zeggen dat ze meer hadden willen werken.

De verschillende rollen van vaders en moeders

De moeder is dus niet per se de natuurlijke verzorger. Toch blijkt dat vaders en moeders vaak een wat andere rol hebben in de ontwikkeling van hun kind. Je kunt in het algemeen zeggen dat de moeder meehelpt aan bescherming, verzorging en veiligheid en de vader aan aanmoediging en uitdaging.

Die verschillen zie je vaak in hoe vaders en moeders met hun kinderen spelen. De aandacht van moeders is vaak meer op het gezin gericht. Ze zijn wat voorzichtiger, rustiger en kalmer. Vaders zijn vaak meer naar buiten gericht. Ze zijn actiever, spelen meer en nemen meer risico's.

Conclusie

Betrokken vaderschap speelt een belangrijke rol in de eerste 1000 dagen van een kind. Het heeft voordelen voor de moeder, het kind en de vaders zelf. Door actief deel te nemen aan de zorg, kunnen vaders een blijvend effect hebben op het welzijn van hun gezin.

David Borman werkte 10 jaar als verloskundige en is schrijver van 2 boeken voor vaders. Op dit moment werkt hij als verloskundig opleider in een academisch ziekenhuis en werkt hij ook als medisch communicatietrainer. David is getrouwd en vader van 2 dochters.